การคัดเลือกเชื้อกลุ่มแอคติโนมัยซีทส์จากดินในจังหวัดจันทบุรีและ ตราดเพื่อการยับยั้งโรคเชื้อราที่เกิดจาก Pestalotiopsis sp. ในมังคุดและเงาะ

Abstract

มังคุดและเงาะเป็นผลไม้เศรษฐกิจที่สำคัญของประเทศไทย ซึ่งมีมูลค่าการส่งออกในปี พ.ศ. 2558 รวมกันสูงหลายพันล้านบาท โดยแหล่งเพาะปลูกที่สำคัญอยู่ในจังหวัดทางภาคตะวันออกและภาคใต้ของไทย ปัจจัยสำคัญประการหนึ่งที่ทำให้ผลผลิตของมังคุดและเงาะลดลงและส่งผลกระทบโดยตรงต่อรายได้ของเกษตรกร คือ ปัญหาด้านโรคพืชที่มีสาเหตุมาจากเชื้อรา Pestalotiopsis sp. โดยเชื้อราชนิดนี้ก่อให้เกิดโรคใบไหม้ในต้นมังคุด การควบคุมโรคที่เกิดจากเชื้อราชนิดนี้ที่มีประสิทธิภาพดีที่สุด คือการฉีดพ่นด้วยสารเคมีกำจัดเชื้อรา โดยเกษตรกรส่วนใหญ่มักใช้ฉีดพ่นเป็นประจำ ซึ่งไม่เพียงแต่จะทำให้สิ้นเปลืองทั้งกำลังแรงงานและค่าใช้จ่ายที่เพิ่มมากขึ้นแล้ว สารเคมีที่ตกค้างยังก่อให้เกิดมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม ตลอดจนสุขภาพของผู้บริโภค รวมถึงข้อกำหนดกีดกันทางการค้าระหว่างประเทศอีกด้วย การควบคุมโรคพืชโดยชีววิธี (biological control) ด้วยการใช้เชื้อจุลินทรีย์ปฏิปักษ์ที่คัดเลือกจากธรรมชาติมายับยั้งเชื้อก่อโรคในพืช จัดเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพ ปลอดภัยต่อผู้บริโภคและสิ่งแวดล้อม ในงานวิจัยนี้มี วัตถุประสงค์เพื่อคัดเลือกเชื้อจุลินทรีย์ในกลุ่ม Actinomycetes จากดินในสวนมังคุดที่มีคุณสมบัติในการยับยั้งการเจริญของเชื้อรา Pestalotiopsis sp. ผลการทดลองด้วยวิธี Dual Culture Technique พบว่า เชื้อ Actinomycetes จำนวน 18 ไอโซเลท ได้แก่ Act-75, 76, 81, 85, 90, 106, 116, 118, 119, 120, 129, 131, 133, 134, 135, 139, 143 และ Act-150 สามารถยับยั้งการเจริญของเส้นใยเชื้อรา Pestalotiopsis sp. ได้ และเมื่อทำการสุ่มเลือกเชื้อ 3 ไอโซเลท จากทั้งหมด 18 ไอโซเลท เพื่อนำมาทำการหาลำดับเบสของ DNA ของ 16s rRNA สำหรับการระบุชนิดของเชื้อ Actinomycetes พบว่าเชื้อรหัส Act-116, Act-118 และ Act-120 คือเชื้อ Streptomyces parvus, Streptomyces silaceus และ Streptomyces purpurascens ตามลำดับซึ่งผลจากการวิจัยครั้งนี้อาจจะสามารถนำไปประยุกต์ใช้จริงในสวนผลไม้ได้ อย่างไรก็ตาม จำเป็นต้องมีการทดลองเพิ่มเติม โดยผู้วิจัยมีแผนจะนำเชื้อทั้ง 18 ไอโซเลทนี้ ไปใช้เพื่อเป็นส่วนประกอบของปุ๋ยชีวภาพเม็ดและทำการศึกษาทดลองในโรงเรือนจริงต่อไป