Abstract:
หอยนางรมปากจีบ Saccostrea cuccullata เป็นสัตว์เศรษฐกิจที่สำคัญและมีการเพาะเลี้ยงกันอย่างแพร่หลายในประเทศไทย การผสมเทียมตัวอ่อนเป็นวิธีที่ถูกนำมาใช้ในระบบเพาะเลี้ยงหอยนางรมด้วยวิธี stripping หรือ spawning เพื่อใช้ในการคัดเลือกพ่อพันธุ์ที่เหมาะสมต่อการผสมเทียม อย่างไรก็ตาม ความสำเร็จในการผสมพันธุ์และคุณภาพของตัวอ่อนที่ได้จากระบบ เพาะเลี้ยงในวิธีดังกล่าวยังไม่คงที่เนื่องจากยังขาดข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องความสมบูรณ์ของเซลล์สืบพันธุ์ และคุณภาพของน้ำเชื้อ ดังนั้นงานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะของเซลล์และการเจริญของเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ในท่อสร้างเซลล์สืบพันธุ์ด้วยกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องผ่านและเพื่อวิเคราะห์และจำแนกชนิดโปรตีนทั้งหมดที่พบในเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ของหอยนางรมปากจีบ ผู้วิจัยใช้วิธีในการเก็บเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ 2 วิธี คือ spawning และ stripping จากนั้นใช้วิธี 2D gel electrophoresis ในการแยกโปรตีน โปรตีนที่ได้ทั้งหมดถูกนำมาตัด จากนั้นทำการย่อยโปรตีนด้วย trypsin และใช้ LC-MS/MS และ bioinformatics ในการระบุชนิดโปรตีน ผลการวิจัยพบว่า สามารถระบุชนิดโปรตีนได้ทั้งหมด 188 spots เป็นโปรตีนทั้งหมด 112 ชนิด โดยแยกโปรตีนเป็นกลุ่มซึ่งแบ่งตามแหล่งที่พบได้เป็น 10 กลุ่ม ซึ่งโปรตีนที่พบส่วนใหญ่ทำงานเกี่ยวข้องกับโครงร่างของเซลล์ (cytoskeleton) เช่น tubulin และกลุ่มโปรตีน tektin นอกจากนี้ยังพบโปรตีนที่เกี่ยวข้องกับการสร้างพลังงานในเซลล์การแบ่งเซลล์การพัฒนาของเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้และกระบวนการในการปฏิสนธิ (acrosomal process) ร่วมด้วย ในงานวิจัยนี้ผู้วิจัยทำการสร้างแผนที่อ้างอิงโปรตีน (reference map) ที่ระบุชนิดได้ทั้งหมด โดยผลงานวิจัยในครั้งนี้สามารถนำความรู้ที่ได้จากการศึกษา เกี่ยวกับหน้าที่ของโปรตีนที่เป็นองค์ประกอบในเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ในหอยนางรมปากจีบนำไปใช้ในการจำแนกความสมบูรณ์พันธุ์และคุณภาพของน้ำเชื้อได้นอกจากนี้ความรู้ที่ได้เกี่ยวกับคุณภาพของน้ำเชื้อสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในเรื่องการเพาะเลี้ยงพ่อแม่พันธุ์หอยนางรม การคัดเลือกเซลล์สืบพันธุ์และการผสมเทียมตัวอ่อนเพื่อพัฒนาระบบเพาะเลี้ยงหอยนางรมชนิดนี้ต่อไป
