Abstract:
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. ศึกษาพัฒนาการและแบบเรื่องของคติความเชื่อเรื่อง พระร่วงในสังคมไทย 2.วิเคราะห์บทบาทของคติความเชื่อเรื่องพระร่วง 3. สังเคราะห์บทบาทและการดำรงอยู่ของคติความเชื่อเรื่องพระร่วงในสังคมไทย โดยใช้วิธีการทางประวัติศาสตร์และคติชน วิทยา ผลการศึกษาพบว่า คติความเชื่อเรื่องพระร่วงมีพัฒนาการมาจากงานเขียนประวัติศาสตร์ที่มีลักษณะเป็นเรื่องเล่ากึ่งประวัติศาสตร์ จนเป็นแรงบันดาลใจให้เกิดการสร้างสรรค์วรรณกรรมมุข ปาฐะประจำ ถิ่นอีกหลายสำนวนในเวลาต่อมาคติความเชื่อเรื่องพระร่วงมีบทบาททั้งในฐานะของตำนานบุคคลและตำนานเมืองที่มีบทบาททางการเมืองซึ่งช่วยสร้างสถานภาพและความชอบธรรมทางการเมืองทั้งในระบบกษัตริย์นิยมและสนับสนุนอำนาจบุคคลในระบบการปกครองส่วนท้องถิ่น บทบาททางศีลธรรมและจริยธรรมซึ่งเป็นการควบคุมระเบียบของสังคมวางแบบแผนทาง พฤติกรรมและความมั่นคงทางใจอันส่งผลให้เกิดกิจกรรมทางความเชื่อและพิธีกรรมสำคัญประจำถิ่น รวมทั้งบทบาททางศิลปกรรมอันเป็นแรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์งานศิลปกรรมแขนงต่างๆ คติความเชื่อเรื่องพระร่วงจึงเป็นมโนสำนึกเกี่ยวกับวีรบุรุษเรื่องสำคัญที่ดำรงอยู่ได้เรื่อยมาในรูปแบบของชื่อบ้านนามเมือง สถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์และสิ่งแวดล้อม เพื่อเป็นเครื่องพึ่งพาทางจิตใจของผู้ค้นและชุมชนยามประสบปัญญา ทั้งยังมีประโยชน์ต่อการจัดการพื้นที่และชุมชนให้รองรับกับความคิดเรื่องเศรษฐกิจสร้างสรรค์
