Abstract:
การวิจัยนี้เป็นการปริวรรตและศึกษานิทานคากาพย์เรื่องศรีสุทัศน์สังหัสไชย จากต้นฉบับเอกสารโบราณ บันทึกไว้ในสมุดไทย ปัจจุบันต้นฉบับเก็บรักษาไว้ที่หอสมุดแห่งชาติ กรุงเทพมหานคร และศึกษาวิเคราะห์เนื้อเรื่องในด้านลักษณะสหบทและคำสอน
ผลการวิจัยพบว่านิทานคากาพย์เรื่องศรีสุทัศน์สังหัสไชยไม่ทราบชื่อผู้ประพันธ์และระยะเวลาที่ประพันธ์แน่นอน แต่สันนิษฐานว่าน่าจะประพันธ์สำเร็จราวช่วงปีพุทธศักราช ๒๓๗๗ ถึง ปีพุทธศักราช ๒๔๒๕ (ช่วงสมัยรัชกาลที่ ๓ - ต้นรัชกาลที่ ๕) ตัวอักษรที่ใช้บันทึกมีสัณฐานใกล้เคียงตัวอักษรไทยในปัจจุบัน อักขรวิธีมีความแตกต่างกับปัจจุบัน ประพันธ์ด้วยกาพย์ยานี กาพย์ฉบัง กาพย์สุรางคนางค์ และคาประพันธ์กาพย์แต่ใช้ชื่อเรียกอื่นซึ่งสันนิษฐานว่าเป็นคาที่ใช้บอกท่วงทานอง นิทานคากาพย์เรื่องนี้มีลักษณะสหบทกล่าวคือโครงเรื่องของศรีสุทัศน์สังหัสไชยคล้ายกับวรวงสชาดกซึ่งเป็นนิทานเรื่องหนึ่งในปัญญาสชาดก ส่วนเนื้อเรื่องนั้นกวีดัดแปลงอนุภาคหรือรายละเอียดของเหตุการณ์ในเรื่องให้แตกต่างออกไปจากวรวงสชาดก และกวียังได้นาอนุภาคเหตุการณ์ที่ดัดแปลงจากวรรณกรรมหรือนิทานเรื่องอื่นที่มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักกันดีมาประสมประสาน นอกจากนี้ยังมีคุณค่าด้านคาสอนที่สอดคล้องตามหลักธรรมและแนวทางปฏิบัติทางพระพุทธศาสนา ได้แก่ คำสอนเรื่องกรรมและวิบาก ไตรลักษณ์ โลกธรรม ปัญญา และภาวนา และคาสอนที่เป็นหลักในการดาเนินชีวิต ได้แก่ คาสอนเรื่องความกตัญญู ความรักและการครองเรือน ความเพียร ความมีเมตตา และการให้อภัย การศึกษานิทานคากาพย์เรื่องศรีสุทัศน์สังหัสไชยทาให้ประจักษ์ถึงความรอบรู้และความสามารถของกวีในการสร้างสรรค์นิทานที่ให้ความสนุกสนานเพลิดเพลินและทาให้ผู้อ่านเกิดปัญญาในการดารงชีวิต อีกทั้งยังเป็นการอนุรักษ์และเผยแพร่นิทานเรื่องนี้ให้เป็นที่รู้จักกว้างขวางต่อไป
