แพทย์พื้นบ้านกับการใช้พืชสมุนไพรในจังหวัดชลบุรี

Abstract

การวิจัยเรื่อง แพทย์พื้นบ้านกับการใช้สมุนไพรในจังหวัดชลบุรีนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจข้อมูลแพทย์พื้นบ้าน และเครือข่ายแพทย์พื้นบ้านในจังหวัดชลบุรี เพื่อศึกษาและรวบรวมการใช้พืชสมุนไพรในการรักษาโรคของแพทย์พื้นบ้าน และเพื่อศึกษาตรวจสอบชนิดพืชสมุนไพรและลักษณะทางพฤกษศาสตร์เพื่อจัดทำฐานข้อมูล การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Study) โดยการเก็บข้อมูลเชิงลึก (In-depth Interview) แพทย์พื้นบ้านในการใช้พืชสมุนไพรและการบันทึกชนิดลักษณะสมุนไพรที่ใช้ แหล่งของสมุนไพรในจังหวัดชลบุรี ในช่วงระยะเวลา 1 ปี ตั้งแต่เดือนตุลาคม พ.ศ. 2550 ถึงเดือน กันยายน พ.ศ. 2551 ผลการสัมภาษณ์หมอพื้นบ้านในจังหวัดชลบุรี จำนวน ทั้งหมด 28 คน จาก 7 อำเภอ คือ อำเภอพนัสนิคม 7 คน อำเภอเกาะจันทร์ 8 คน อำเภอสัตหีบ 4 คน อำเภอบ้านบึง 4 คน อำเภอบ่อทอง 3 คน อำเภอพานทอง 1 คน อำเภอเมืองชลบุรี 1 คน ส่วนใหญ่เป็นเพศชาย จำนวน 25 คน (89%) ส่วนใหญ่มีประสบการณ์เป็นหมอยาสมุนไพร รักษาโรคหลายชนิด มีหมอเหยียบน้ำมัน 2 คน ใช้สมุนไพรรักษาพิษงู-งูสวัด 1 คน รักษาโรคมะเร็ง 6 คน รักษาโรคกระดูกทับเส้น 1 คน รักษาโรคหละ 1 คน และดูแลสตรีหลังคลอด 1 คน ส่วนใหญ่ที่มาเป็นหมอพื้นบ้านเพราะได้รับการถ่ายทอดความรู้มาแล้วได้ช่วยเหลือผู้อื่น การรักษาได้ผลทำให้ผู้ป่วยหายดีขึ้น มีความประทับใจ อยากช่วยเหลือผู้อื่นต่อ ได้สะสมประสบการณ์และยังได้สนใจศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมต่อเนื่อง มีการใช้สมุนไพรหลากหลายถึง 232 รายการ การสำรวจสมุนไพรร่วมกับหมอพื้นบ้านมีสมุนไพรจำนวนมาก และมีหลายรายการที่ซ้ำกันส่วนที่ได้นำมาศึกษาลักษณะทางพฤกษศาสตร์ 43 รายการ ได้นำมาเปรียบเทียบกับชื่อทั่วไปและชื่อวิทยาศาสตร์ และเปรียบเทียบสรรพคุณสมุนไพรจากคำบอกเล่าของหมอพื้นบ้านกับเอกสารอ้างอิง พบว่ามีสมุนไพรจำนวนมากสามารถนำมาใช้ประโยชน์และศึกษาต่อยอดได้ กระบวนการวิจัยนี้เป็นการจัดการองค์ความรู้และทำให้เกิดความร่วมมือสนับสนุนเครือข่ายในระดับพื้นที่เพื่อนำไปสู่การพัฒนาด้านภูมิปัญญาแพทย์แผนไทย