การพัฒนาแบบจำลองเภสัชสารสนเทศเพื่อการตัดสินใจโดยใช้ฐานข้อมูลภาพดิจิตอลพิสูจน์อัตลักษณ์ของยารูปแบบเม็ดและแคปซูลในประเทศไทย: ยาระงับปวด (ปีที่ 2)

Abstract

การพิสูจน์เอกลักษณ์ยาเป็นกระบวนการในการระบุตัวยาสามัญ หรือชื่อการค้าของยา หรือรูปแบบของยา ซึ่งหากเกิดข้อผิดพลาดในการระบุยาจะทำให้เกิดการใช้ยาในทางที่ผิด หรือการใช้ยาซ้ำซ้อน หรืออาการไม่พึงประสงค์จากยา (ADRs) เช่น เกิดอาการแพ้ และผลข้างเคียง (side effect) โดยกลุ่มยาส่วนใหญ่ที่มักเกิดการสับสนคือกลุ่มยาระงับปวด (analgesic drugs) เนื่องมาจากยากลุ่มนี้ มีหลายประเภทและหลายตำรับ มีการผลิตในประเทศไทยและมีการใช้อย่างมาก มีรูปร่างและลักษณะภายนอกที่หลากหลาย และมักสับสนกับกลุ่มยาปฏิชีวนะ (antibiotic drugs) และยาเสตียรอยด์ (steroidal drugs) ดังนั้นระบบสารสนเทศเภสัชกรรมในด้านการพิสูจน์ยาเม็ดและแคปซูลจึงมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง เพื่อเป็นช่องทางในการช่วยตัดสินใจให้แก่เภสัชกรในการระบุบ่งชี้ ยาได้อย่างถูกต้อง เพื่อประโยชน์แก่ผู้ป่วยในการใช้ยาที่ดีมีคุณภาพ คณะผู้จัดทำจึงพัฒนาระบบการพิสูจน์เอกลักษณ์ยาเม็ดและแคปซูลกลุ่มยาระงับปวด โดยทำการเก็บข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ด้วยฐานข้อมูล MySQL และพัฒนาด้วยโปรแกรม Python, Javascript และ HTML โดยรวบรวมข้อมูลรูปแบบของยา สี รูปร่าง ขนาดของเม็ดยา และข้อมูลตามหนังสือ MIMS Thailand 2015 และ Drug information handbook 26th edition เพื่อเป็นแหล่งข้อมูลประกอบการตัดสินใจในการพิสูจน์เอกลักษณ์ยากลุ่มระงับปวดที่สามารถเข้าถึงได้ทางอินเตอร์เน็ต และทดสอบการทำงานด้วยการสืบค้นโดยระบุคำค้นด้วยชื่อยา และลักษณะของเม็ดยา ได้แก่ สี รูปทรง และชนิดยา พบว่าให้ผลการค้นหาข้อมูลอย่างถูกต้อง แม่นยำ และรวดเร็ว แต่ควรทดลองให้บริการในการพิสูจน์เอกลักษณ์ทางยา ผ่าน การทำงานของเว็บไซต์แก่เภสัชกรในร้านยาต่าง ๆ หรือประชาชนทั่วไป เพื่อประเมินประสิทธิภาพและความพึงพอใจของผู้ได้รับบริการ ทั้งยังต้องพัฒนาวิธีการพิสูจน์เอกลักษณ์ด้วยเทคนิคการวิเคราะห์ด้วยภาพดิจิตอล (digital image processing) เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ ความถูกต้อง และความรวดเร็ว ในการพิสูจน์เอกลักษณ์ทางยาต่อไป