โครงสร้างอำนาจบ้านใหญ่ : กรณีศึกษาบ้านใหญ่ของจังหวัดแห่งหนึ่งในประเทศไทย

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงกระบวนการสะสมทุนทางเศรษฐกิจและทุนทางสังคม การก่อรูปโครงสร้างอํานาจสู่การปกครองส่วนท้องถิ่น รวมไปถึงรูปแบบและกระบวนการของการได้มาและการคงไว้ซึ่งฐานอํานาจที่มีมาอย่างยาวนานของบ้านใหญ่ในจังหวัดแห่งหนึ่งของประเทศไทย โดยใช้วิธีการศึกษาเชิงคุณภาพแนวประวัติศาสตร์ ได้แก่ การศึกษาเอกสาร การสัมภาษณ์ และการสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม ผลการศึกษามีข้อค้นพบว่าบ้านใหญ่ในจังหวัดแห่งหนึ่งของประเทศไทยมีการสะสมทุนทางเศรษฐกิจมาจากการทําธุรกิจสัมปทานป่าไม้ในผืนป่าภาคหนึ่งของไทย หลังจากนั้นได้ขยายกิจการไปยังผืนป่าชายแดนไทย-พม่า กระทั่งมีฐานะร่ำรวยมั่งคั่ง ต่อมาจึงเริ่มสะสมทุนทางสังคมโดยอาศัยพื้นฐานการเป็นคนที่มีจิตใจดีโอบอ้อมอารีให้การช่วยเหลือผู้คนอย่างต่อเนื่อง ผนวกกับการสร้างเครือข่ายความสัมพันธ์กับกลุ่มชนชั้นนําข้าราชการ นักการเมืองในลักษณะ “เพื่อนต่อเพื่อน” จากนั้นแล้วมีการก่อรูปโครงสร้างอํานาจด้วยการสนับสนุนพรรคพวกลงสมัครสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ก่อนที่จะได้มีการสนับสนุนทายาทในครอบครัวและบุคคลภายในเครือข่ายได้มีตําแหน่งทางการเมืองในองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น โดยอาศัยกลไกระบบอุปถัมภ์ในลักษณะที่เรียกว่าเป็น “กระเป๋าเเงิน” ทั้งนี้เพื่อเป็นการหล่อเลี้ยงให้ระบบของขั้วอํานาจและโครงสร้างอํานาจท้องถิ่นของบ้านใหญ่แห่งนี้ สถาปนาขึ้นมานั้นสามารถดํารงอยู่ได้อย่างไรก็ตามในการสร้างรูปแบบและกระบวนการของการได้มาและการดํารงรักษาไว้ ซึ่งอํานาจทางการเมืองนั้น ผลการศึกษาครั้งนี้ มีข้อค้นพบว่าเกิดจากการรวบรวมเครือข่ายทางการเมืองในระดับต่าง ๆ ไว้อย่างมั่นคง โดยเริ่มตั้งแต่การเมืองระดับท้องถิ่นไปจนถึงระดับชาติ นอกจากนี้จึงมีการเชื่อมร้อยความสัมพันธ์ทางเครือข่ายกับกลุ่มชนชั้นนําต่าง ๆ ไว้อย่างแนบแน่น ด้วยการอาศัยทุนทางเศรษฐกิจเป็นเครื่องมือสําคัญสําหรับ เชื่อมประสาน เป็นการสร้างกลยุทธ์ระบบการควบคุมแบบสามเหลี่ยมปิรามิด กล่าวคือ การให้กลุ่มเครือข่ายที่ได้รับการอุปถัมภ์คอยดูแลในแต่ละพื้นที่ฐานเสียง และรายงานความเคลื่อนไหวให้บ้านใหญ่ได้รับทราบ จึงทําให้ฐานเสียงทางการเมืองของบ้านใหญ่แห่งนี้ดําเนินมาอย่างต่อเนื่องยาวนาน และมีความมั่นคงด้วยพระเดชและพระคุณของบ้านใหญ่แห่งที่ได้ศึกษานี้