Abstract:
การพัฒนาวัคซีนชนิดเชื้อตายด้วยฟอร์มาลิน (Formalin killed cell vaccine, FKCV) ในการศึกษาครั้งนี้ ถูกผลิตจากเชื้อแบคทีเรียวิบริโอ วัลนิฟิคัส สายพันธุ์บูรพา (Vibrio vulnificus Burapha strain) ที่ก่อโรครุนแรงในปลากะพงขาว ประสิทธิภาพการต้านทานโรคจากแบคทีเรีย Vibrio vulnificus ในปลากะพงขาวขนาด nursing fry (3 -4 นิ้ว) และ juvenile (5 -6 นิ้ว) ภายหลังการได้รับวัคซีน Folmalin killed whole cell (FKC) ถูกทดสอบในสภาพการทดลองแบบจำลอง เพื่อศึกษาการตอบสนองทาง innate and adaptive immunity และการแสดงออกของยีน (Immune-related gene expression) ในระบบภูมิคุ้มกันของปลาที่กะพงขาวได้รับวัคซีน FKC, V. vulnificus สายพันธ์ไทย เพื่อเป็นแนวทางการใช้วัคซีน FKC เชิงพาณิชย์ในฟาร์มปลากะพงขาว ผลการศึกษาการฉีดวัคซีน FKC เชื้อตาย ร่วมกับสารสื่อแอดจูแวนท์ (Freund’s incomplete adjuvant) เข้าสู่กล้ามเนื้อปลากะพงขาว คุ้มครองโรคที่อัตรารอดตายที่ 80% เนื่องจากวัคซีนส่งเสริมให้เกิดการทำงานในระบบภูมิคุ้มกันแบบจาเพาะ ทำการกระตุ้นการแสดงออกในระบบภูมิคุ้มกัน humoral immunity ได้ดีที่สุด โดยการเกิดปฏิกิริยาระหว่างแอนติเจนกับแอนติบอดี (Ag-Ab complex) ค่า antibody titer เจือจางที่ 1/30,000 จากการที่ปริมาณเซลล์เม็ดเลือดขาวประเภท small and large lymphocyte เพิ่มขึ้นใน 40 วัน และกระตุ้นการแสดงออกในระบบภูมิคุ้มกัน innate immunity ของขบวนการจับกินสิ่งแปลกปลอมของเซลล์เม็ดเลือดขาว จากการประเมินผลการกระตุ้นการแสดงออกของยีนในอวัยวะ ตับ ไต และม้าม ของปลากะพงขาว การแสดงออกของยีนที่หน้าที่เป็นโปรตีนตัวรับ (receptor protein) คือ CMKLR1 จะมีระดับสูง ซึ่งเป็นยีนถูกสร้างเมื่อร่างกายปลาตระหนักถึงสิ่งแปลกปลอมเข้าร่างกาย เพื่อให้ขบวนการอักเสบเกิดขึ้นให้มีการเพิ่มเซลล์เม็ดเลือดขาวและสารโปรตีน และเมื่อวัคซีนตายฉีดร่วมกับสารสื่อแอดจูแวนท์ สามารถกระตุ้นให้เกิดการทางานของภูมิคุ้มกันแบบจาเพาะเจาะจงได้ดีที่สุด เนื่องจากปลากะพงขาวการแสดงออกของยีนที่ทาหน้าที่ตัวจับกับแอนติเจน (binding protein) คือ IGHM, C1QL4L และ MHCII อย่างชัดเจนภายหลังการฉีดเชื้อที่ระดับวัน ในช่วง 20-30 วัน ในการศึกษาครั้งนี้ การประดิษฐวัคซีนเชื้อตาย ให้แนวทางการใช้วัคซีน FKC เชิงพาณิชย์ในฟาร์มปลากะพงขาว ด้วยการฉีดวัคซีนเชื้อตายสายพันธ์บูรพา ร่วมกับแอดจูแวนท์เข้าสู่กล้ามเนื้อปลากะพงขาว เหมาะสมกับลูกปลากะพงขาวขนาด 4 – 5 นิ้ว น้าหนัก 30 – 40 กรัม เพื่อคุ้มครองโรคแบคทีเรียจาก Vibrio vulnificus