Abstract:
การวิจัยเรื่อง วรรณกรรมภูมินามเกาะและหมู่บ้านชายฝั่งทะเลตะวันออก มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวม จำแนกประเภท และวิเคราะห์วรรณกรรมภูมินามเกาะและหมู่บ้านชายฝั่งทะเลตะวันออก 4 จังหวัด คือ ชลบุรี ระยอง จันทบุรี และตราด รวบรวมข้อมูลด้วยวิธีสัมภาษณ์วิทยากรซึ่งมีคุณสมบัติตามที่กำหนด 28 คน สามารถรวบรวมข้อมูลได้ทั้งสิ้น 296 ชื่อ 368 สำนวน เมื่อนำมาจำแนกประเภทตามที่มาของภูมินาม พบว่า ภูมินามเกาะมาจากรูปลักษณ์มากที่สุด ภูมินามหมู่บ้านมาจากชื่อพืชมากที่สุด เมื่อรวมข้อมูลจากทุกแหล่ง สามารถจำแนกเป็นภูมินามที่มาจากชื่อพืช นิทาน ตำนานและวรรณคดี รูปลักษณ์ สภาพทางธรรมชาติของพื้นที่ ชื่อบุคคล ชื่อสัตว์ ชื่อสิ่งของ ชื่ออาชีพ ทำเลที่ตั้ง เหตุการณ์ต่าง ๆ ภาษาอื่น และความเปลี่ยนแปลงทางภาษา ภูมินามเหล่านี้สะท้อนสภาพทางธรรมชาติที่เป็นเกาะ อ่าว แหลม โขด ชายหาด ปากน้ำ คลอง หนอง เขา เนิน ป่า ตะกาด และชาก สภาพเหล่านี้แตกต่างกันไปตามภูมิประเทศ คือ เป็นทราย หิน และน้ำ มีขนาดใหญ่ และเล็ก มีลักษณะสูง แหลม เป็นแท่ง โค้ง คอด ยาม ทะลุ เตียน มีสีขาว และสีดำ มีพืชและสัตว์ชนิดต่าง ๆ ซึ่งสามารถนำไปเป็นอาหาร ทำยารักษาโรคและประดิษฐ์เป็นสิ่งอำนวยความสะดวกในอาชีพและการดำรงชีวิต สำหรับด้านประวัติศาสตร์ท้องถิ่นนั้น ภูมินาม สะท้อนว่าบริเวณนี้เคยมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ระดับรัฐและระดับท้องถิ่น ได้แก่ การเสด็จประพาสและประทับพักแรมของพระมหากษัตริย์การทำสงครามในอดีตและสงครามสมัยใหม่ การมีบุคคลสำคัญในการตั้งชุมชนและการปกครอง นอกจากนี้วรรณกรรมภูมินามยังสะท้อนสภาพสังคมและวัฒนธรรม ในด้านการตั้งชุมชน ภูมิปัญญาท้องถิ่น การนับถือศาสนา ความเชื่อ และจินตนาการผ่านนิทานและรูปลักษณ์
