ภูมิปัญญาด้านศิลปกรรมของชุมชนไทยเชื้อสายมอญเพื่อออกแบบสื่อการเรียนรู้

Abstract

การวิจัยเรื่อง ภูมิปัญญาด้านศิลปกรรมของชุมชนไทยเชื้อสายมอญเพื่ออกแบบสื่อการเรียนรู้ ผู้วิจัยได้ศึกษาภาคเอกสารและภาคสนาม รวมถึงการสัมภาษณ์เชิงลึก มีวัตถุประสงค์ การวิจัยเพื่อศึกษาภูมิปัญญามอญทางด้านศิลปกรรมของชุมชนไทยเชื้อสายมอญ วิเคราะห์เอกลักษณ์ทางด้านศิลปกรรมมอญ นําไปสู่แนวทางการออกแบบสื่อการเรียนรู้ และประเมินความรู้ ความเข้าใจในภูมิปัญญาด้านศิลปกรรมมอญของชาวมอญ ผลจากการวิจัยพบว่า ภูมิปัญญาด้านศิลปกรรมมอญเกี่ยวเนื่องสิ่งสําคัญ 3 ประการ ได้แก่ พุทธศาสนา การรําลึกถึงอดีตของชนชาติมอญ และการนับถือผีบรรพบุรุษทั้งนี้ศิลปกรรมมอญ จําแนกเป็น 2กลุ่มใหญ่ คือ (1) ศิลปวัฒนธรรมที่จับต้องได้ เช่น เจดีย์มอญ เสาหงส์ สถาปัตยกรรมชั่วคราว เช่น เมรุปราสาทมอญ และ ศิลปหัตถกรรม เช่น การทําโลงศพ การปักสไบมอญ (2) ศิลปกรรมประเภทที่จับต้องไม่ได้ เช่น ภาษาพูดมอญ ประเพณี พิธีกรรม คติความเชื่อ และองค์ความรู้และทักษะของช่างภูมิปัญญามอญ ซึ่งสิ่งเหล่านี้ คือ “ทุนทางวัฒนธรรม” ที่สามารถนําไปใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์ ได้แก่ การผลิตสินค้าทางวัฒนธรรมประเภทของที่ระลึก การสร้างเป็นแหล่งท่องเที่ยวและแหล่งเรียนรู้ทางศิลปวัฒนธรรมมอญ เป็นต้น ผู้วิจัยจึงได้นําผลการศึกษาอัตลักษณ์ของศิลปกรรมมอญ เช่น ลวดลายจากงานจิตรกรรม สีสันจากเสื้อผ้าการแต่งกายของชาวมอญมาเป็นแนวทางในการออกแบบสื่อการเรียนรู้ คือ “ชุดปักสไบมอญ และชุดสาธิตธงตะขาบ” ซึ่งมีแนวคิดในการออกแบบ แสดงอัตลักษณ์มอญ มีความสวยงาม สืบสานภูมิปัญญามอญ และสื่อส่งเสริมการเรียนรู้ด้วยตนเองได้ง่าย ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน โดยใช้แบบทดสอบ Pretest-posttest เรื่องสไบมอญและธงตะขาบกับนักเรียนระดับมัธยมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนวัดเจ็ดริ้ว ตําบลเจ็ดริ้ว อําเภอบ้านแพ้ว จังหวัดสมุทรสาคร จํานวน 20 คน หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ผลการประเมินความพึงพอใจของตัวแทนชุมชนมอญ 4 ชุมชน จํานวน 363 คน ที่มีต่อสื่อการเรียนรู้โดยใช้แบบสอบถามพบว่าค่าเฉลี่ยรายด้านดังนี้ ด้านเนื้อหา 4.05 ด้านออกแบบ 4.19 ด้านการเรียนรู้ 4.18 สื่อการเรียนรู้มีความเหมาะสมอยู่ในระดับดี