เศรษฐศาสตร์การเมืองว่าด้วยนโยบายจำนำข้าว : กรณีศึกษาจากกระบวนการนำนโยบายไปปฏิบัติ

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการปรับเปลี่ยนเครือข่ายนโยบายการเมืองในกระบวนการค้าขายข้าวของชาวนา และการเมืองของกระบวนการค้าขายข้าวส่งออกในโครงการ จํานําข้าว สมัยรัฐบาลภายใต้การนําของพรรคเพื่อไทยที่มีนางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร เป็นนายกรัฐมนตรี การศึกษานี้ใช้วิธีวิทยาการวิจัยแนวเศรษฐศาสตร์การเมืองเชิงเครือข่ายนโยบาย โดยอาศัยเทคนิคการวิจัยในเชิงคุณภาพ ได้แก่ การศึกษาเอกสารเอกสารการสัมภาษณ์ประวัติศาสตร์จากคําบอกเล่า การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก และการสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม ผลการศึกษามีข้อ ค้นพบว่าในขั้นตอนการนํานโยบายไปปฏิบัตินั้นมีการปรับเปลี่ยนเครือข่ายนโยบายจากเครือข่ายพรรคประชาธิปัตย์ไปเป็นเครือข่ายพรรคเพื่อไทยที่เกิดขึ้นในกลุ่มผู้กระทําการรวม 4 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มนายทุนหรือนักธุรกิจ กลุ่มนักการเมือง กลุ่มข้าราชการ และกลุ่มนักวิชาการ ขณะที่มีกลุ่มผู้กระทําการมีส่วนในการช่วงชิงผลประโยชน์ส่วนเกิน (Appropriation) ในกระบวนการค้าขายข้าวของชาวนาในโครงการจํานําข้าวรวม 6 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มพ่อค้าคนกลางท้องถิ่น กลุ่มชาวนา กลุ่มโรงสีข้าว กลุ่มข้าราชการ กลุ่มนักการเมือง และกลุ่มเทคโนแคร็ท อย่างไรก็ตามเมื่อพิจารณาถึง การเมืองในกระบวนการค้าขายข้าวส่งออกในโครงการจํานําข้าวพบว่า มีผู้กระทําการช่วงชิง ผลประโยชน์ส่วนเกินรวม 4 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มนักการเมืองฝ่ายรัฐบาล กลุ่มข้าราชการ กลุ่มนายทุน พ่อค้าขายส่ง และกลุ่มนายทุนพ่อค้าขายปลีก