รูปแบบการมีส่วนร่วมของครอบครัวในการดูแลผู้ติดเชื้อเอดส์และผู้ป่วยเอดส์ ในจังหวัดชลบุรี

Abstract

การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ วัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการมีส่วนร่วมของครอบครัวในการดูแลผู้ติดเชื้อเอดส์และผู้ป่วยเอดส์ ในจังหวัดชลบุรี กลุ่มตัวอย่างคือผู้ดูแลซึ่งเป็นสมาชิกในครอบครัวที่มีบทบาทให้การดูแลผู้ติดเชื้อเอดส์และผู้ป่วยเอดส์มากที่สุด ทำการคัดเลือกแบบเจาะจง เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การสังเกต บันทึกเสียง จดบันทึก ให้รหัสข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา เก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือนเมษายนถึง กันยายน 2543 ได้จำนวนตัวอย่างทั้งสิ้น 16 ราย ผลการวิจัยพบว่า ผู้ที่มีบทบาทให้การดูแลผู้ติดเชื้อเอดส์และผู้ป่วยเอดส์ในครอบครัวมากที่สุดส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง มีอายุมากกว่า 51 ปี ความสัมพันธ์เป็นมารดา ให้การดูแลในระยะที่มีอาการเอดส์เต็มขั้นมากที่สุด ระยะเวลาที่ให้การดูแลน้อยกว่า 3 ปี รูปแบบการมีส่วนร่วมของครอบครัวในการดูแลผู้ติดเชื้อเอดส์และผู้ป่วยเอดส์ ในระยะที่ยังไม่ปรากฏอาการถึงระยะที่เริ่มปรากฏอาการ ได้แก่ ด้านร่างกาย เช่น การพาไปพบแพทย์เพื่อการรักษา การดูแลให้รับประทานยา อาหาร การดูแลตามอาการ ด้านจิตใจ ได้แก่การปลอบใจให้กำลังใจ ด้านสังคม ได้แก่ การออกค่าใช้จ่ายในการรักษา การดูแลบุตร และการรักษาความลับในครอบครัวและชุมชน ส่วนรูปแบบการมีส่วนร่วมในการดูแลผู้ป่วยเอดส์ ซึ่งมีอาการและภาวะแทรกซ้อน สามารถช่วยเหลือตัวเองได้น้อย การมีส่วนร่วมของครอบครัวในการดูแล ด้านร่างกาย ได้แก่ การพาไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษา ช่วยเหลือในการทำกิจวัตรประจำวันบางส่วนหรือทั้งหมด เช่น การทำความสะอาดร่างกาย การรับประทานอาหาร รับประทานยา เสื้อผ้า การดูแลตามอาการ เช่น การทำแผล ด้านจิตใจ เป็นการให้กำลังใจ ไม่รังเกียจไม่ทอดทิ้ง ด้านสังคม ได้แก่ การออกค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล ค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงดูและรับภาระเลี้ยงดูบุตรผู้ป่วย นอกจากผู้ดูแลแล้วสมาชิกในครอบครัวยังมีส่วนร่วมในการดูแลด้วย ตามแต่กิจกรรมและโอกาส ปัญหาและอุปสรรคในการดูแลของครอบครัว ได้แก่ภาระค่ารักษาค่าใช้จ่ายต่างๆ การเลี้ยงดูบุตรผู้ป่วยซึ่งเป็นภาระระยะยาวและขาดความรู้และทักษะในการดูแลโดยเฉพาะอย่างยิ่งการดูแลตามอาการที่มีภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ดังนั้นควรมีการเตรียมความพร้อมครอบครัวโดยการให้ความรู้ ฝึกอบรมทักษะเพื่อให้การดูแลผู้ป่วย ส่งเสริมศักยภาพครอบครัวในการดูแลผู้ติดเชื้อเอดส์และผู้ป่วยเอดส์ให้อยู่ร่วมกับครอบครัวได้อย่างมีความสุข