ฤทธิ์แอนติออกซิแดนท์และฤทธิ์ยับยั้งลิพิดเปอร์ออกซิเดชันของส่วนสกัดจากพืชสมุนไพรบางชนิดจากโครงการพัฒนาป่าชุมชนบ้านอ่างเอ็ด (มูลนิธิชัยพัฒนา) จังหวัดจันทบุรี

Abstract

งานวิจัยนี้ได้ทำการศึกษาส่วนสกัดน้ำของพืชพื้นบ้าน 6 ชนิด ได้แก่ จิก เสม็ดแดง (เม็ก) ชำมะเลียง ผักหวานบ้าน พญาดาบหัก (ราชดัด) และสันดานบ้านในโครงการพัฒนาป่าชุมชนบานอ่างเอ็ด (มูลนิธิชัยพัฒนา) จังหวัดจันทบุรี โดยจะศึกษาในส่วนที่กินได้ของพืช ซึ่งในการทดสอบจะใช้ส่วนของใบยกเว้น พญาดาบหักที่จะใช้ส่วนของเมล็ด นำมาตรวจสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระโดยทำการทดสอบฤทธิ์กำจัดอนุมูล DPPH ทดสอบความสามารถในการรีดิวซ์ และหาปริมาณสารประกอบฟีนอลรวม ปริมาณฟลาโวนอยด์รวม นอกจากนี้ยังนำมาทดสอบฤทธิ์ต้านลิพิดเปอร์ออกซิเดชันโดยทำการทดสอบค่าคอนจูเกตด์ไดอีน เปอร์ออกไซด และ TBARS จากการทดลองพบว่า ผลของฤทธิ์การกำจัดอนุมูล DPPH ชี้ให้เห็นว่า ใบจิก ใบเสม็ดแดง มีฤทธิ์ยับยั้งอนุมูล DPPH ได้ดี (ค่า IC50ของใบจิก ใบเสม็ดแดง วิตามินซีและบีเอชที เท่ากับ 41.87±5.702, 41.70±3.746, 10.74±0.334 และ 23.10±0.986 ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตร ตามลำดับ) นอกจากนี้พบว่าความสามารถในการรีดิวซของพืชเพิ่มขึ้นตามความเข้มข้นของสารสกัด โดยใบจิกมีความสามารถในการรีดิวซสูงที่สุด ทั้งนี้พบว่าใบจิกมีปริมาณสารประกอบฟีนอลรวมสูงที่สุดเท่ากับ 251.26±0.005 มิลลิกรัมสมมูลของกรดแกลลิกต่อกรัมของส่วนสกัด และใบชำมะเลียงมีปริมาณ สารประกอบฟลาโวนอยด์รวมสูงสุดเท่ากับ 234.23±0.013 มิลลิกรัมสมมูลของเควอร์เซตินต่อกรัมของส่วนสกัด และยังพบว่าส่วนสกัดน้ำของพืชพื้นบ้าน 6 ชนิดช่วยยับยั้งการเกิดลิพิดเปอร์ออกซิเดชันทั้งปฏิกิริยาขั้นเริ่มต้น (Initiation) และปฏิกิริยาขั้นดำเนินไปของปฏิกิริยา (Propagation) โดยพญาดาบหักสามารถยับยั้งการเกิดคอนจูเกตต์ไดอีนในขั้นเริ่มต้นของการเกิดลิพิดเปอร์ออกซิเดชันไดดีที่สุด นอกจากนี้ผักหวานยังสามารถลดการเกิดเปอรออกไซด์ได้ดี และพญาดาบหักสามารถยับยั้งการเกิดมาลอนไดอัลดีไฮด์ได้ดี โดยเปอรเซ็นต์การยับยั้งลิพิดเปอร์ออกซิเดชันจะเพิ่มตามความเข้มข้นของสารสกัดน้ำของพืชพื้นบ้าน จากการศึกษาครั้งนี้ทำให้ทราบว่า พืชพื้นบ้านที่นำมาวิจัยจากโครงการพัฒนาป่าชุมชนบ้านอ่างเอ็ดนั้นมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระและมีฤทธิ์ต้านลิพิดเปอร์ออกซิเดชันที่ดี