การประยุกต์ใช้ภูมิสารสนเทศเพื่อการประเมินคุณภาพอากาศ: กรณีศึกษา จังหวัดชลบุรี

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อจัดทำแผนที่แบบจำลองคุณภาพอากาศ (Air Quality Index: AQI) ในจังหวัดชลบุรี โดยพิจารณาจากความสัมพันธ์ระหว่างดัชนีคุณภาพอากาศ กับการกระจายตัวของก๊าซมลพิษในจังหวัดชลบุรี โดยทำการรวบรวมข้อมูล คุณภาพอากาศรายวันของพื้นที่จังหวัดชลบุรี และบริเวณใกล้เคียง ซึ่งได้จากสถานีตรวจวัดอากาศของกรมควบคุมมลพิษ 8 สถานี จาก จังหวัดชลบุรี ระยอง และฉะเชิงเทรา มาจัดทำค่าเฉลี่ยรายปีตั้งแต่ปี พ.ศ. 2548 – 2553 ครอบคลุมพื้นที่จังหวัดชลบุรี ตัวแปรอิสระที่ใช้ ในการศึกษาประกอบด้วย ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2) ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO2) ก๊าซคาร์บอนมอนนอกไซด์ (CO) ก๊าซโอโซน (O3) และฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน (PM10) ส่วนตัวแปรตามที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้คือ ดัชนีคุณภาพอากาศ จากนั้น นำค่าก๊าซ ที่ได้แต่ละประเภทมาทำการประมาณค่าเฉลี่ย เพื่อแสดงในรูปของแผนที่การกระจายตัวของก๊าซ และนำมาหาความสัมพันธ์โดยใช้การ วิเคราะห์การถดถอยแบบพหุ และแสดงผลในรูปแบบแผนที่ ผลการศึกษาพบว่าดัชนีคุณภาพอากาศในจังหวัดชลบุรีมีค่าอยู่ในเกณฑ์มาตรฐานระหว่าง 51-100 แสดงถึงคุณภาพของอากาศ อยู่ในเกณฑ์ที่ดี ไม่ส่งผลกระทบต่อประชาชนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ ความสัมพันธ์ระหว่างดัชนีคุณภาพกาศกับมลพิษที่ได้จากการศึกษาครั้งนี้ คือ Y = 11.89 + 0.868(NO2)** + 1.89(CO)* + 0.694(O3)** + 0.464(PM10)** จากสมการแสดงความสัมพันธ์พบว่า ก๊าซคาร์บอน- มอนออกไซด์ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงของค่าดัชนีคุณภาพอากาศมากที่สุด รองลงมาเป็น ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ ก๊าซโอโซน และ ฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน ตามลำดับ