การประเมินผลกระทบของสารสกัดสมุนไพรพื้นบ้านในโครงการป่าชุมชนบ้านอ่างเอ็ด มูลนิธิชัยพัฒนา จังหวัดจันทบุรี ต่อการย่อยสลายยาแผนปัจจุบัน ผ่านการยับยั้งเอนไซม์ CYP2C9

Abstract

เอนไซม์ Cytochrome P450 2C9 (CYP2C9) เป็นเอนไซม์ในกลุ่ม Cytochrome P450 พบมากในตับทำงานร่วมกับเอนไซม์ Cytochrom P450 reductase (CPR) ในกระบวนการย่อยสลายยารักษาโรคในร่างกาย ดังนั้นเอนไซม์ CYP2C9 จึงมีความสำคัญต่อการรักษาโรคต่าง ๆ ด้วยการรับประทานยาแผนปัจจุบัน อย่างไรก็ตามในปัจจุบันพบว่า ผู้ป่วยนิยมรับประทานยาสมุนไพรควบคู่กับการรักษาด้วยยาแผนปัจจุบันซึ่งอาจส่งผลต่อการทำงานของเอนไซม์ CYP2C9 และส่งผลต่อยาที่ถูกย่อยด้วยเอนไซม์ CYP2C9 วัตถุประสงค์ของงานนี้เพื่อศึกษาฤทธิ์ของสารสกัดพืชสมุนไพรพื้นบ้านจากโครงการป่าชุมชนบ้านอ่างเอ็ด ต่อการทำงานของเอนไซม์ CYP2C9 โดยเหนี่ยวนำการแสดงออกและทำบริสุทธิ์ของเอนไซม์ CYP2C9 และ CPR จากนั้นผู้วิจัยพัฒนาวิธีตรวจสอบการทำงานของเอนไซม์ CYP2C9 ในหลอดทดลอง โดยใช้ยา Tolbutamine เป็นตัวตรวจสอบ ผลการศึกษาฤทธิ์ของพืชสมุนไพร พบว่า เหง้าหัวเดียวมีฤทธิ์ในการยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ CYP2C9 ได้ดีที่สุด รองลงมาคือ ใบดีงูต้น เหง้าค้างคาวดำ ใบค้างคาวดำและรากเข็มไอเดีย ตามลำดับในขณะเดียวกัน รากพนมสวรรค์และเหง้าเอื้องหมายนา มีฤทธิ์กระตุ้นการทำงานของเอนไซม์ CYP2C9 จากผลการศึกษาที่ได้ทำให้เห็นว่าการรับประทานพืขสมุนไพรพื้นบ้านจากป่าชุมชนบ้านอ่างเอ็ดควบคู่กับยาแผนปัจจุบันควรระมัดระวังในการรับประทานยา The liver specific cytochrome P450 2C9 (CYP2C9) is a heme-containing enzyme that belongs to cytochrome P450 super-family and is responsible for metabolizing various pharmaceutical drugs, suggesting an important role of CYP2C9 enzyme in health care treatment. In order to metabolize chemical compounds, both endobiotic and xenobiotic compounds, the P450 enzymes require electron transfer from NADPH through the cytochrome P450 reductase (CPR) enzyme system. In Thailand, healthcare treatment of herbal product along with pharmaceutical drugs is becoming popular; however, this situation could lead to various side effects because of herb-drug interaction. In this study, we aim to investigate the effect of herbs from Ban-Ang-Ed official community forest project on CYP2C9 enzyme. The CYP2C9 and CPR enzymes were successfully expressed and purified. In addition, the in vitro reconstitution system for accessing the CYP2C9 enzyme was developed. The results showed that medicinal folk plants from Ban-Ang-Ed affected CYP2C9-mediated tolbutamide 4-hydroxylation activity in vitro. Among tested plant extracts, Aglaonema nitidum rhizome extract showed highest inhibitory activity against the human CYP2C9, followed by Picrasma javanica leaves extract, leaves and rhizome of Tacca chantrieri and rhizome of Aidia wallichiana sensu, respectively. In contrast, rhizome of Clerodendrum paniculatum and Costus speciosus could activated the CYP2C9 activity. According to the results, care must be taken for co-treatment of diseases by using medicinal folk plants in Ban-Ang-Ed with CYP2C9-metabolizing pharmaceutical drugs.