เอกลักษณ์ของตำนานท้องถิ่นภาคตะวันออกจาก (ศรี) ทวาราวดีถึง (ศรี) รัตนโกสินทร์

Abstract

เอกลักษณ์ของตำนานท้องถิ่นภาคตะวันออก : จาก(ศรี)ทวารวดีถึง(ศรี)รัตนโกสินทร์ มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาเอกลักษณ์ ตำนานและเมืองโบราณภาคตะวันออกจำนวน 8 ตำนานด้วยวิธีการศึกษาข้อมูลเอกสารชั้นรองจากเอกสารที่บันทึกไว้และหลักฐานทางโบราณคดี เปรียบเทียบกับข้อมูลภาคสนามจากการสำรวจภาคสนาม ผลการศึกษาพบว่า 1.ตำนานพระนางกาไวกับพระเจ้าพรหมทัตแสดงให้เห็นความสำคัญของตำนานกับภูมินาม วัฒนธรรมขอม วัฒนธรรมจามปา เมืองอินทปัตถา ศาสนาพุทธ ภูมินามชุมชนภาคอีสาน ตำนานท้องถิ่นภาคอื่น ๆ และวัฒนธรรมทวาราวดี 2.ตำนานเจ้าศรีมหาราชามีความสัมพันธ์กับภูมินาม วัฒนธรรมศรีวิชัย ตำนานเมืองนครศรีธรรมราช นครรัฐเพชรบุรี วัฒนธรรมมอญ ลังกา ขอมและจาม อาณาจักรศรีอยุธยา วัฒนธรรมคนไทยเชื้อสายจีนและเมืองท่าชายทะเล 3.ตำนานพระนางจอมเทียนและพระเจ้าอู่ทองแสดงความสำคัญของตำนานกับภูมินาม พงศาวดารเมืองเหนือ วัฒนธรรมขอม เมืองล้านช้าง ตำนานเมืองนครศรีธรรมราช อาณาจักรศรีอยุธยา เมืองโคตรตรบอง และวัฒนธรรมคนไทยเชื้อสายจีน 4.ตำนานเมืองดงละคร แสดงความสำคัญของตำนานกับภูมินาม วัฒนธรรมขอม วัฒนธรรมทวาราวดี เมืองอินทปัตถา อาณาจักรศรีอยุธยา เมืองศรีมโหสถ สมัยรัตนโกสินทร์ และเมืองท่าชายทะเล 5.ตำนานเมืองพระรถแสดงให้เห็นความสำคัญของตำนานกับภูมินาม ปัญญาสชาดกและวัฒนธรรมลังกา วัฒนธรรมขอม เส้นทางสายไหม วัฒนธรรมล้านนาเชียงใหม่ เมืองศรีมโหสถและเมืองพระยาเร่ 6.ตำนานเมืองพระยาเร่แสดงความสำคัญของตำนานกับภูมินาม วัฒนธรรมขอม เมืองพระรถ เมืองศรีมโหสถ อาณาจักรโคตรบูรณ์ พระยาแกรก พระเจ้าอนุรุทแห่งพุกามและเมืองศรีพะโล 7.ตำนานเมืองศรีพะโลแสดงความสำคัญของตำนานกับภูมินาม อาณาจักรศรีอยุธยา เมืองพระรถ เมืองพระยาเร่ เมืองศรีมโหสถ เมืองท่าชายทะเล สมัยรัตนโกสินทร์และวัฒนธรรมตะวันตก 8.ตำนานเจ้าแม่เขาสามมุขแสดงบทบาทความสำคัญของตำนานกับภูมินาม อาณาจักรศรีอยุธยา เมืองบางปลาสร้อย เมืองศรีพะโล เมืองท่าชายทะเล วัฒนธรรมตะวันตก และสมัยรัตนโกสินทร์ เมืองโบราณเช่นเมืองเพนียด เมืองดงละคร เมืองพระรถ เมืองพระยาเร่และเมืองศรีพะโลมีหลักฐานทางโบราณคดีและมีผังเมือง ส่วนเมืองโบราณสัตหีบและเมืองศรีมหาราชาไม่มีผังเมือง สามารถสรุปเอกลักษณ์ของตำนานท้องถิ่นภาคตะวันออกซึ่งประกอบด้วย เอกลักษณ์ด้านภูมินาม ศาสนาพุทธและวัฒนธรรมทวารวดี วัฒนธรรมขอมและตำนานขอม วัฒนธรรมจามปาและอาณาจักรศรีวิชัย อาณาจักรศรีอยุธยา คนไทยเชื้อสายจีน ชาวตะวันตก ภูมิปัญญาชุมชนท้องถิ่น ความสมานฉันท์ บทบาทของสตรีและภาวะผู้นำ