อุบัติการณ์และแนวทางเพื่อนำไปสู่การควบคุมการปนเปื้อน แบคทีเรียกรดแลคติกในอุตสาหกรรมการผลิตเอทานอลเพื่อเป็นเชื้อเพลิงของประเทศไทย (ปีที่ 1)

Abstract

โครงการวิจัยนี้ศึกษาการปนเปื้อนแบคทีเรียกรดแลคติกของโรงงานผลิตเอทานอลที่ใช้กากน้ำตาลเป็นวัตถุดิบจำนวน 4 แห่ง โดยนำตัวอย่างจากขั้นตอนต่างๆ ได้แก่ กากน้ำตาลเข้มข้นสารอาหารเพิ่มเติม กากน้ำตาลที่ใช้เลี้ยงยีสต์ กากน้ำตาลจากท่อผสม กากน้ำตาลจากถังหมัก และน้ำหมักก่อนการกลั่น รวมทั้งสิ้น 67 ตัวอย่าง ระหว่างเดือนสิงหาคม 2556 ถึงเดือนมิถุนายน 2557 ทำการแยกเชื้อบนอาหาร MRS agar ที่เติม cycloheximide 100 mg/l พบว่าทุกโรงงานมีแบคทีเรียกรดแลคติกปนเปื้อนในทุกจุดที่เก็บตัวอย่าง โดยมีปริมาณอยู่ในช่วงประมาณ 5-8 log cfu/ml ยกเว้นในกากน้ำตาลเข้มข้นที่พบน้อยกว่า 0.5 log cfu/ml และสามารถรวบรวมโคโลนีที่พบมากได้ทั้งหมด 25 ไอโซเลต เมื่อนามาจัดจาแนกโดยใช้ชุดทดสอบ API 50 CHL พบว่าอยู่ใน 2 จีนัส ได้แก่ Lactobacillus และ Pediococcus โดยไอโซเลตร้อยละ 88 เป็นจีนัส Lactobacillus สปีชีส์ของ Lactobacillus ที่พบ ได้แก่ L. plantarum 1, L. pentosus, L. fermentum 2, L. brevis 1, L. rhamnosus และ L. buchneri โดย L. pentosus เป็นสปีชีส์ที่พบได้บ่อยที่สุด และจากการศึกษาซ้ำในบางโรงงานพบการปนเปื้อนในระดับที่ใกล้เคียงกันรวมทั้งพบแบคทีเรียสปีชีส์เดิมด้วย ผลการศึกษาทั้งหมดแสดงให้เห็นว่าโรงงานผลิตเอทานอลในประเทศไทยที่ใช้กากน้ำตาลเป็นวัตถุดิบมีแบคทีเรียกรดแลคติกปนเปื้อนในระดับค่อนข้างสูงและแพร่กระจายอยู่ในทุกขั้นตอนของกระบวนการหมัก จึงควรมีการศึกษาถึงผลกระทบต่อการผลิตเอทานอลของแบคทีเรียเหล่านี้รวมทั้งหาแนวทางในการลดการปนเปื้อนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตเอทานอลต่อไป