การศึกษาฤทธิ์ในการยับยั้งเอนไซม์ไซโตโครม พี 450 3A4 ที่ย่อยสลายยาและสารแปลกปลอมภายนอกต่าง ๆ ของน้ำสมุนไพรและน้ำผลไม้ไทย

Abstract

เอนไซม์ Cytochrome P450 3A4 (CYP3A4) เป็นเอนไซม์ในกลุ่ม Cytocrome P450 ที่มีหมู่ heme เป็นองค์ประกอบซึ่งทำงานร่วมกับเอนไซม์ Cytochrome P450 reductase (CPR) ในกระบวนการเมแทบอลิซึมของสารเคมีในร่างกายและสารที่ได้รับจากภายนอกร่างกาย เอนไวม์ CYP3A4 พบมากในตับ มีความสำคัญต่อประสิทธิภาพในการรักษาโรคต่าง ๆ เพราะทำหน้าที่ในการย่อยสลายยาประมาณ 30% ของยาที่วางขายในปัจจุบัน อย่างไรก็ตามในปัจจุบันมีผู้ป่วยที่นิยมรับประทานผลิตภัณฑ์จากพืชสมุนไพรควบคู่กับยาแผนปัจจุบันเพิ่มมากขึ้น ซึ่งจากการเกิดอัตรกิริยาระหว่างยากับพืชสมุนไพรที่จะส่งผลให้เกิดการยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ CYP3A4 อาจส่งผลกระทบต่อการทำงานย่อยสลายยาของเอนไซม์ CYP3A4 ได้ ส่งผลให้การรักษานั้น ไม่มีประสิทธิภาพได้ งานวิจัยครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาฤทธิ์ของน้ำสมุนไพรและน้ำผลไม้ไทยที่นิยมรับประทานเพื่อสุขภาพต่อการทำงานของเอนไซม์ CYP3A4 โดยทำการเลี้ยงเซลล์ E.coli สายพันธุ์ XL-1 blue ที่มีพลาสมิดดีเอ็นเอที่มียีน CYP3A4 (pCW+ori-3A4) ทำการเหนี่ยวนำการแสดงออกของเอนไซม์ CYP3A4 ด้วย 0.2 mM IPTG และ 0.025 ug/ml ALA และทำให้โปรตีนบริสุทธิ์โดยใช้วิธีโครมาโตรกราฟีแบบจำเพาะที่มีโลหะ (Ni2+) เป็นลิแกนด์ ได้เอนไซม์ CYP3A4 ที่มีมวลโมเลกุล 55 kDa และนำโปรตีนที่บริสุทธิ์มาวัดกิจกรรมการทำงานกับน้ำสมุนไพรและน้ำผลไม้ไทยที่ความเข้มข้น 10% v/v พบว่า น้ำขิงและน้ำมะเฟืองออกฤทธิ์ลดการทำงานของเอนไซม์ CYP3A4 ได้ถึง 80% รองลงมาคือน้ำทับทิม น้ำส้มเช้ง น้ำมะนาวและน้ำส้มเขียวหวาน (ยับยั้ง 60-80%) และน้ำฟ้าทลายโจร น้ำผักชี น้ำขึ้นช่าย น้ำแครอท และน้ำกระเจี๊ยบ ตามลำดับ ข้อมูลข้างต้นแสดงให้เห็นว่าควรที่จะระมัดระวังในการรับประทานยารักษาโรคร่วมกับพืชสมุนไพรและผลไม้ไทย เนื่องจากพืชสมุนไพรและผลไม้ส่งผลกระทบต่อการทำงานของเอนไซม์ CYP3A4 และอาจก่อให้เกิดอันตรายได้