การประยุกต์เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศเพื่อพัฒนารูปแบบที่เหมาะสมในการอนุรักษ์และจัดการพื้นที่ป่าจาก : กรณีศึกษาป่าจากในลุ่มน้ำชายฝั่งทะเลตะวันออกประเทศไทย

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานภาพปัจจุบันของพื้นที่ป่าจากการใช้ประโยชน์ที่ดิน และมูลค่าการใช้ประโยชน์ทั้งทางตรงและทางอ้อมจากต้นจากในลุ่มน้ำชายฝั่งทะเลตะวันออกประเทศไทย เพื่อนำเสนอแบบจำลองรูปแบบและพื้นที่เหมาะสมในการอนุรักษ์และจัดการพื้นที่ป่าจากบนระบบภูมิสารสนเทศ ผลการศึกษาพบว่า พื้นที่ป่าจากลุ่มน้ำชายฝั่งทะเลตะวันออกของจังหวัดระยอง จันทบุรีและตราด มีพื้นที่รวม ทั้งสิ้น 184.5 ไร่ครอบคลุมลุ่มน้ำจันทบุรีประแสร์ตราด และเวฬุมีปริมาณคาร์บอนเฉลี่ยของส่วนต่าง ๆ คิดเป็น ร้อยละ 51.75 ± 1.25 มูลค่าการใช้ประโยชน์จากผลผลิตป่าจากคิดเป็นมูลค่าเท่ากับ 164,898,000 บาท/ปี โดย มูลค่าจากผลผลิตที่สูงที่สุด คือ มวนใบยาสูบ รองลงมาเป็นตับจาก และลูกจากเชื่อม ตามลำดับ ส่วนมูลค่าด้านการประมงคิดเป็นมูลค่าเท่ากับ 196,605,520 บาท/ปี สำหรับมูลค่าการใช้ประโยชน์ทางอ้อม ในด้านการดูดซับ คาร์บอนไดออกไซด์ มีปริมาณคาร์บอนสะสมเหนือพื้นดินทั้งหมด 2,016.33 ตันคาร์บอน คิดเป็นมูลค่า 1,050,144.99 บาท ปริมาณคาร์บอนสะสมใต้ดิน เท่ากับ 15,330.82 ตันคาร์บอน คิดเป็นมูลค่า 7,984,597.65 บาท รวมมูลค่าการดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ เท่ากับ 9,034,742.64 บาท รวมมูลค่าการใช้ประโยชน์ของป่าจาก ทั้งทางตรงและทางอ้อม เท่ากับ 370,538,203.64 บาทหรือ 2,008,881.88 บาท/ไร่ การศึกษาแบบจำลอง (model) รูปแบบและพื้นที่เหมาะสมในการอนุรักษ์และจัดการพื้นที่ป่าจากโดยผู้เชี่ยวชาญและใช้กระบวนการวิเคราะห์ ตามลำดับชั้น (Analytic Hierarchy Process : AHP) พบว่า การใช้ประโยชน์จากพื้นที่ป่าจากทั้งหมด (100 %) โดยไม่มีการสงวนพื้นที่ไว้เพื่อการอนุรักษ์จะให้มูลค่าสูงสุด หากปลูกในพื้นที่ที่มีความเหมาะสมมากที่สุดเพียง อย่างเดียวจะสามารถเพิ่มมูลค่าได้ 528,084,824,205 บาทและมีอัตราส่วนการใช้จากต่อพื้นที่ลดลงโดยไม่มี ผลกระทบต่อรายได้ของผู้ใช้ประโยชน์ป่าจากรวมทั้งเป็นการเพิ่มการกักเก็บคาร์บอนและป้องกันการชะล้าง พังทลายของหน้าดินริมฝั่งน้ำได้อีกด้วย