Abstract:
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะภาษาในจดหมายโต้ตอบระหว่างสมเด็จ ฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ กับพระยาอนุมานราชธน ในหนังสือบันทึกเรื่องความรู้ต่างๆรวม 5 เล่ม โดยศึกษาเฉพาะลายพระหัตถ์ และจดหมายกราบทูล ที่มีโต้ตอบกันนับตั้งแต่ปี พ.ศ.2479-2486 จำนวน 437 ฉบับ
ผลการศึกษาพบว่า
1. โครงสร้างของภาษาในการขึ้นต้นและลงท้ายจดหมาย สมเด็จฯเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงใช้คำขึ้นต้นลายพระหัตถ์ 6 รูปแบบ และคำลงท้ายลายพระหัตถ์ 2 รูปแบบ พระยาอนุมานราชธนใช้คำขึ้นต้นจดหมายกราบทูล 4 รูปแบบ และใช้คำลงท้ายจดหมายกราบทูล 4 รูปแบบ
2.การเชื่อมโยงความ ทั้งสมเด็จฯเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ และพระยาอนุมานราชธน ใช้ประเภทการเชื่อมโยงความที่เหมือนกัน 3 ประเภท คือ การใช้คำเชื่อม การอ้างอิง และการละ
3. ลักษณะภาษาที่แสดงการเปลี่ยนหัวเรื่อง ทั้งสมเด็จฯเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ และพระยาอนุมานราชธน ใช้ลักษณะภาษาที่แสดงการเปลี่ยนหัวเรื่อง ที่เหมือนกัน 3 ประเภท คือ การใช้วลี การใช้ตัวเลข และการใช้คำ