๒ ศตวรรษหนังสือพิมพ์ไทยภายใต้บริบทางสังคมและการเมือง

Abstract

หนังสือพิมพ์เป็นสื่อมวลชนมีประวัติมีประวัติความเป็นมาอันยาวนาน ตั้งแต่สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช พัฒนาการของหนังสือพิมพ์ได้เจริญเติบโตมาเป็นลำดับ ทั้งด้านกระบวนการผลิตสื่อสิ่งพิมพ์ เนื้อหาและรูปแบบจนมาถึงยุคประชาธิปไตย ซึ่งมีการต่อสู้กับอำนาจเผด็จการทหารเพื่อเรียกร้องสิทธิการรับรู้ข่าวสารของคนในสังคมไทย พัฒนาการของหนังสือพิมพ์ในแต่ละยุคจะมีความผูกพันกับสถาบันทางการเมืองมาโดยตลอด ทั้งในบทบาทของการทำหน้าที่ตรวจสอบและเป็นผู้เผยแพร่ให้ความรู้ทางการเมืองแก่ประชาชน เมื่อยามเกิดภาวะวิกฤติทางการเมือง หนังสือพิมพ์ก็ได้เข้ามามีบทบาทในการเปลี่ยนแปลงเสมอมา หนังสือพิมพ์จึงมีความสำคัญ มีบทบาทและอิทธิพลต่อความคิด ทัศนคติ สาธารณมติ ของคนในสังคม เนื้อหาที่นำเสนอในหนังสือพิมพ์ล้วนเป็นข่าวสาร การแสดงความคิดเห็นวิพากษ์วิจารณ์ที่เกี่ยวข้องกับการเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ และวิถีวัฒนธรรมของสังคมนั้น ๆ แม้ว่าในยุคปัจจุบันจะมีหนังสือพิมพ์ออนไลน์บนเครือข่ายอินเตอร์เน็ทเกิดขึ้น จนมีผู้กล่าวว่า สื่อสิ่งพิมพ์อาจลดบทบาทลง แต่ในความจริงแล้วแม้ว่าเทคโนโลยีทางการผลิตจะเปลี่ยนแต่ละหลักการและปรัชญาแห่งวิชาชีพของหนังสือพิมพ์ยังคงไม่เปลี่ยนแปลงหนังสือพิมพ์ยังเป็นสื่อที่ได้รับความนิยมและมีผลกระทบต่อสังคมในปัจจุบัน ความต้องการใช้หนังสือพิมพ์ยังปรากฏอยู่อย่างมาก เนื่องจากคุณลักษณะพิเศษของหนังสือพิมพ์ประกอบกับความต้องการยกระดับการศึกษา การพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ ทำให้อุตสาหกรรมหนังสือพิมพ์มีความเจริญก้าวหน้าอย่างต่อเนื่อง