การพัฒนาเกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาเกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชน โดยใช้เทคนิคการวิจัยอนาคตแบบ EDFR (Ethnographic Delphi Futures Research) และเปรียบเทียบผลการใช้เกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชน ระหว่างวิสาหกิจชุมชนที่ผลิตสินค้าโอทอประดับพื้นฐานกับระดับก้าวหน้า การศึกษาแบ่งออกเป็น 2 ตอนได้แก่ ตอนที่ 1 การพัฒนาเกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชน โดยใช้เทคนิคการวิจัยอนาคต (Ethnographic Delphi Futures Research: EDFR) โดยการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 17 คน เรื่องแนวโน้มที่จะนำประเด็นต่าง ๆ มาใช้ในการพัฒนาเกณฑ์ ตอนที่ 2 การเปรียบเทียบผลการใช้เกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชนในระดับก้าวหน้า จำแนกตามประเภทของวิสาหกิจชุมชนที่ผลิตสินค้าโอทอป 5 ประเภท ได้แก่ ประเภทอาหาร ประเภทเครื่องดื่ม ประเภทผ้าและเครื่องแต่งกาย ประเภทของใช้ ของตกแต่งและของที่ระลึก และประเภทสมุนไพรที่ไม่ใช่อาหาร โดยเปรียบเทียบคะแนนการประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชนที่ผลิตสินค้าโอทอป ระดับพื้นฐานกับระดับก้าวหน้า จำนวน 10 แห่ง ด้วยการวิเคราะห์สถิติทดสอบแมน-วิทนีย์ ยู (the Mann-Whitney U test) ผลการวิจัยปรากฎว่า 1. เกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพวิสาหกิจชุมชน มี 6 มาตรฐาน 20 ตัวบ่งชี้ ได้แก่ บริบทพื้นฐาน จำนวน 4 ตัวบ่งชี้ ปัจจัยนำเข้า จำนวน 4 ตัวบ่งชี้ กระบวนการผลิต จำนวน 4 ตัวบ่งชี้ การรักษาและยกระดับคุณภาพผลิตภัณฑ์ จำนวน 3 ตัวบ่งชี้ การส่งมอบผลิตภัณฑ์ จำนวน 2 ตัวบ่งชี้ และความยั่งยืนของวิสาหกิจชุมชน จำนวน 3 ตัวบ่งชี้ 2. ผลการประเมินการจัดการคุณภาพวิสาหกิจชุมชนที่ผลิตสินค้าโอทอบ ระดับก้าวหน้ามีคะแนนสูงกว่าระดับพื้นฐานโดยรวมทุกมาตรฐานอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 สามารถจำแนกระดับการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชน ในระดับพื้นฐานและระดับก้าวหน้าสอดคล้องกับเกณฑ์มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน ที่ใช้จำแนกการคัดสรรผลิตภัณฑ์สินค้าโอทอปเข้าสู่ระดับ 1-5 ดาว จึงสรุปได้ว่าเกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชน มีประสิทธิภาพอยู่ในเกณฑ์ดี